به گزارش سرویس نقد رسانه پایگاه 598، میزان تاثیرگذاری شبکه های ماهواره ای معاند بر ذهن مخاطبین همیشه به عنوان یکی موضوعات جدی مورد نقد و بررسی کارشناسان ارتباطات و رسانه قرار گرفته است. لذا به منظور بررسی رویکرد خبری و هدف گذاری شبکه بی بی سی فارسی در مواجهه با وقایع و رویدادهای اخیر کشورمان بخصوص مذاکرات هسته ای ایران با گروه 1+5، نشریه رمز عبور در مصاحبه ای با سید محمد رضا خوشرو کارشناسی ارشد ارتباطات دانشکده صدا و سیما که پایان نامه خود را با موضوع "بررسی رویکرد فرهنگی مذهبی شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی" یه اتمام رسانده است به گفت‌وگو نشسته است که متن آن در ادامه می آید.

شما به چه میزان شبکه بی بی سی فارسی را در تاثیر گذاری بر افکار عمومی موفق می دانید؟

تأثیر گذاری این شبکه ها به صورت نسبی است. گاهی در موضوعی خاص بر روی سطحی خاص از مخاطب تأثیر به سزایی می گذارد و در بسیاری از موارد صرفا نقش سخنی دیگر را بازی می کند، بدین نحو که مخاطب عموما میل دارد تا اخبار و اطلاعات را از مجاری مختلف رسمی و غیر رسمی دریافت کند، این گونه رسانه ها معمولا چنین نیازی از مخاطب را ارضا می کنند.

به طور کلی همان گونه که نمی توان تآثیر گذاری این گونه رسانه ها را بر افکار عمومی مطلقا نادیده گرفت، نمی توان هم گفت که این شبکه و امثال آن هدایت افکار عمومی را به دست می گیرند. شبکه ای همچون بی بی سی فارسی جزء رسانه های مقطعی هستند که در مواقع حساس مخاطب برای شنیدن سخنی متفاوت از مرجعی بیرونی به سراغ آنها می روند تا اخبار  رویدادی را بدون ملاحظات دولتی و سیاسی از آنها بشنوند، غافل از اینکه این شبکه خود نیز رسانه ای حکومتی و منطبق بر سیاست های انگلستان فعالیت می کند. متاسفانه بعضا مخاطب این شبکه ها تحت تأثیر تکنیک ها و شگردهای رسانه ای بی طرف نمایی، این مهم را فراموش می کنند که این شبکه در حین برطرف کردن نیاز به دریافت اخبار از مجاری متنوع و بیرونی، مشغول پیاده سازی سیاست های دولت متبوع خود انلگستان می باشد.
 
هدف گذاری بی سی فارسی را در طول مذاکرات اخیر هسته ای ایران در چه راستایی می دانید؟

از آنجا که این رسانه تلاش می کند تا در اکثر مواقع خود را آگاهانه همراه با خواست مردم معرفی نماید، در این موضوع نیز بخش عمده جهت گیری پنهان خود را متمایل به انجام توافق ساماندهی نموده بود که اولا هم خود را همراه افکار عمومی نشان داده باشد و هم در راستای دیگر دول غربی عقب گشت دولت ایران را در موضوع هسته ای خوشایند برای مردم جلوه دهد.

در این بین یک استراتژی کلی توسط رسانه های غربی در جهت هدایت افکار عمومی جهان دنبال می شد که نشان دهنده تحقق قطعی توافق و پذیرش شروط غربی ها برای ایران بود و انعکاس شادمانی مقامات غربی از حصول توافق پیش از توافق و جریان سازی خبری همه جانبه با تم و شاکله شادی عمومی به مثابه بازی برد-برد، همه وهمه یک گزاره را به ذهن مخاطب مشعوف متبادر می کرد و آن این بود که اگر احیانا توافقی صورت نگرفت، تنها مقصر اصلی طرف ایرانی است و از آنجا که طرف مذاکره کننده ایرانی نیز خود را همواره مشتاق توافق نشان داده بود، مخدوش کننده اصلی این شادمانی را مسئولان ارشد نظام جمهوری اسلامی معرفی نماید و نوعی نارضایتی عمومی و یا سرخوردگی را رقم زند.    

آیا بی بی سی در اهداف عملیاتی اش در مورد مذاکرات با سیاست های ایالات متحده به صورت کامل همسو بوده است؟

اگر نظام یکپارچه خبری مدنظرتان باشد که بله همسو هستند. لکن بی بی سی فارسی همواره تلاش می کند خود را ایرانی نشان دهد تا مخاطب اتصال انگلیسی آن را فراموش کند. ارائه تحلیل ها و بعضا گزارش هایی به ظاهر عادلانه، منطقی و بعضا همسو با مواضع طرف ایرانی از جمله راهکارهای این شبکه برای جلب اعتماد مخاطب است.

ترویج فرق ضاله در این شبکه و سایر شبکه های ماهواره ای فراسی زبان در طول دو سه سال گذشته به چه مکیزان پیشرفت داشته است و با چه رویکردی به این موضوع پرداخته شده است؟

امروز دیگر نقش فرقه ضاله بهائیت و شخص شوقی افندی در تأسیس بخش فارسی بی بی سی  برهمگان مبرهن شده است و در طول دوره های مختلف رادیو و تلویزیون بی بی سی فارسی عملکرد جهت دار و حمایت گرانه برنامه سازان و سیاست گذاران آن از پیروان این فرقه آشکار شده است. اما به جهت پژوهشی حقیر هنوز در تحقیقات خودم به شواهدی متقن دال بر بهایی بودن مدیران و دست اندرکاران این شبکه نرسیده ام؛ جز در موارد معدودی از نسبت خانوادگی بهائیان با برخی از عوامل بخش آسیا و خاورمیانه بی بی سی.

فارغ از این گونه نسبت ها، رویکرد و سیاست نهادینه شده بی بی سی حمایت از تنوع فرقه ها و معنویت های کاذب است که در انحای مختلف اعم از پوشش حمایت از حقوق بشر و اقلیت ها آن را دنبال می کند تا براساس شاخص های خود ساخته آزادی بتوانند وضعیت کشور را بحرانی جلوه دهند .

این شبکه ها چگونه به جذب مخاطب می پردازند؟

بی طرف نمایی از جمله تکنیک های رایج رسانه های انگلیسی در جذب مخاطب کنجکاو ایرانی است. این شگرد در لابه لای گزارش ها ، اخبار و برنامه های بی بی سی فارسی به وفور مشاهده می شود. لکن اصل و تکیه تحخقق و تأثیر گذاری این روش مبتنی بر چیدمان و مهندسی پیام است . به طور مثال شما در یک برنامه به ظاهر تعاملی نوبت شمای بی بی سی می بینید که خیلی بارز، در یک موضوعی نظرات موافق و مخالف مطرح می شود. لکن آنالیز دقیق چندین نمونه از این برنامه نشان داده که از زمان طرح موضوع و دریافت نظرات، گزینش و انتخاب دیدگاه های طرح شده، بیان نظرات به صورت تلفنی، تصویری، ایمیل ها و ... همگی بر اساس یک مدل چیدمان نظر شکل گرفته و از ترتیب بیان این نظرات و تفاوت در تأثیرگذاری نظرات مطرح شده تلفنی/ایمیلی/وب کم / وبلاگ و ...   همگی محاسبه شده و هدف مند صورت می گیرد. تا نهایتا گزاره مطلوب شبکه در پوشش بی طرف نمایی شبکه در طرح نظرات موافق و مخالف به مخاطب منتقل شود.

اصولا این شبکه با استفاده از چنین تکنیک هایی که نشانگر بی طرفی رسانه است، گاردها و محافظ هایی طبیعی هر مخاطبی را بسته به سطح سواد رسانه ایش کنار می زند و گزاره هدف خود را با مقاومت کمتری به مخاطبانش القا می کند. بدین ترتیب نوعی القای غیر مستقیم پیام نیز حادث می شود.

خطرناک ترین آسیب سریال های ماهواره ای را در چه می دانید؟

از آنجا که دشمنان ایران اسلامی بعد از طی مراحل مختلف جنگ نظامی و اقتصادی برای تضعیف و براندازی این نظام مقدس ره به جایی نبردند، به سراغ لایه ها سلول های بنیادین جامعه اسلامی ایران رفته اند تا بتوانند از طریق ایجاد تغییرات فرهنگی، باورها و اعتقادات بدنه جامعه را متزلزل کرده و به تبع بتوانند به اهداف خویش نائل آیند. چرا که افراد و مخصوصا جوانانی که دچار شبهات اعتقادی و باورهای غلط روی داده در سبک زندگی اشان شده اند، قطعا مقاومت پیشیین خود را در مقابل دشمن بیگانه نخواهند داشت و کم کم به سربازان داخلی جنگ نرم دشمن در داخل تبدیل می شوند.

چقدر تغییر سبک زندگی مردم به فعالیت این گونه از شبکه ها وابسته است؟

جامعه ی ما که از دیرباز با پدیده ی ماهواره و شبکه های ماهواره درگیر بوده است، در سالهای اخیر با موج تازهای از این شبکه ها مواجه میشود که در قالب شبکه های مختلف به پخش برنامههای متنوعی به زبان فارسی مبادرت میورزند. یکی از مهمترین گونه های مورد توجه این موج نوبرخاسته از شبکه های ماهوارهای، پخش سریالهای متعدد آن هم با دوبلهی فارسی است؛ اگرچه در آغاز کار، با سریالهایی ضعیف و کمارزش مواجه بودیم که بهنظر میرسید با دوبله ی بسیار ابتدایی صورت گرفته بر روی آنها، نه مورد استقبال مخاطب ایرانی قرار گیرد و نه خطری برای جامعه ی مخاطبین به حساب آید، اما با گذر زمان و هشدار کارشناسان دربارهی اثرات مخرب به جا مانده از این سریال ها بر روی جامعه، روشن شد که با پدیدهای پیچیده تر از آنچه ابتدا به نظر میرسید مواجه هستیم.

در سالهای اخیر، شبکه های ماهوارهای متعددی با کارکرد اختصاصی فیلم و سریال پا به عرصه ی شبکه های فارسی زبان گذاشته اند و در این میان نیز بودند شبکه هایی که شکست را تجربه ی خود و دیگران کردند: شبکههایی مانند «PMC Family» و «زمزمه» که آمده بودند مخاطب را پای سریال هایشان بنشانند و اندکی نیز چنین کردند؛ ولی دیری نپایید که نای رقابت از کف داده و میدان را به نفع رقبا خالی کردند. اما اکنون نیز شبکه هایی وجود دارند که اگرچه پخش سریال در تعریف شبکه و برنامه هایشان نبوده است ولی با اهمیت یافتن این گونه ی رسانه ای، آنها نیز پخش فیلم -و البته سریال- را به کنداکتور شبکه افزودند. از این جمله میتوان به تلویزیون فارسی «بی.بی.سی» اشاره کرد که خود را به عنوان یک شبکه ی خبری معرفی کرده ولی برای حفظ حیات رسانه ای اش، به پخش سریالهایی با دوبله ی فارسی روی آورده است. شبکه های سرگرمی نیز هر روز بر حجم سریال هایشان اضافه میکنند.

در این تکاپوی رسانه ای و رقابت سنگین در نمایش سریال، تجربه ها افزوده شده و توانمندیها دو چندان شدند و اکنون دیگر نه تنها شبکه ها بر کمیت و کیفیت سریالهای خود می افزایند بلکه کمپانی رسانه ای بر این محور شکل گرفته و بر تعداد شبکه های اختصاصی فیلم و سریالشان با یکدیگر رقابت میکنند. تنها گروه رسانه ای «جم» با هشت شبکه در سال 92، سه شبکه ی اختصاصی فیلم و دو شبکه ی اختصاصی سریال ایجاد کرده است و اکنون با آغاز فعالیت نهمین شبکه ی خود در آخرین روز فروردین 1393، GEM Baliwood را برای نمایش اختصاصی سریاله ای هندی به مخاطبان خود عرضه میکند.

بحث تأثیرگذاری شگرف سریال بر مخاطب، به عنوان اثر بخشترین ابزار در تغییر یا تثبیت سبک زندگی، مطلبی ناگفته روشن است که مجال جدل بر اصل بودن یا نبودن آن نیست. تنها همین نکته کافی است که بدانیم، سریال مخاطب ثابت برای شبکه ایجاد میکند و سپس در غیر مستقیم ترین حالت بر ناخودآگاه مخاطب اثر میگذارد. سریالهای مرسوم در شبکه ای ماهوارهای اغلب با فصلهای متعدد، بین 150 تا 300 قسمت سریال میشوند که نمایش آن حداقل از شش ماه تا دو سال و گاه بیشتر به طول میانجامد. این زمان، این امکان را میدهد تا تأثیرات مورد نظر سریال در نرمترین و خزندهترین حالت ممکن به ذهن و قلب مخاطب نفوذ کرده و فرصت کافی برای رسوخ، نشست و تثبیت پیام وجود داشته باشد.

در اینجا این ذهن و قلب مخاطب است که بدون احساس تغییری جدی، پیامها را دریافت و در خود همسان سازی میکند تا پس از تماشای چند صد قسمت سریال، آن هم در مدت زمان یک یا دو سال، گرفتار تغییری بنیادی در نگرشها و حتی ذائقه و سلیقه ی فردی شده و در نهایت، سبکی متفاوت را برای زندگی خود برگزیند.

تا کنون بیش از صد و شصت عنوان سریال در قالب دهها هزار قسمت سریال به زبان فارسی تهیه یا دوبله شده و از این شبکه ها پخش شدهاند. لازم به ذکر است که شبکه های ماهوارهای و رسانههای مهاجم و معارض با فرهنگ، اندیشه و حاکمیت اسلامی، به صورت یک منظومه ی واحد عمل کرده که هر یک بخشی از این منظومه را تشکیل داده و در ضمن استقلال خود از دیگر شبکه ها، نقش رسانه ای خود را در این منظومه ایفا میکند. فقط از نظر کمّی در سه ماه نخست سال 1393، 70 عنوان سریال از شبکه های ماهوارهای فارسی زبان در قالب بیش از 2900 قسمت سریال پخش شد

پیشنهاد حضرتعالی برای بهترین روش برای مواجهه با هجمه شبکه هایی چون بی بی سی و من تو چیست؟

همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند، مهمترین راهکار مواجهه با تهدیدات نرم دشمن، ارتقای سطح بصیرت افراد است. این بصیرت را در حوزه رسانه ای  به سواد رسان ای تعبیر می کنیم و معتقدیم که تنها راهکار ایجابی جهت مواجهه عالمانه با هجوم رسانه ای دشمن به جامعه ارتقای سطح سواد رسانه ای افراد است؛ چرا که انواع و اقسام پیشرفت های تکنولوژی رسانه ها امکانات دسترسی متنوع و مختلفی را اعم از ماهواره ها، شبکه های اجتماعی مبتنی بر وب و تلفن همراه و ...  برای مخاطب فراهم ساخته و ضرورت این مهم بیش از پیش آشکار شده که می بایست مخاطب در معرض هجوم رسانه ای خود ، صحیح از نادرست این برنامه ها و اخبار را تشخیص دهد و مصرف رسانه ای خود و خانواده خود را براساس باورها اصیل اسلامی –ایررانی تنظیم نماید. این اصل از طریق طراحی و اجرای رژیم رسانه ای که تعیین کند خود و اطرافیان چه میزان و چه نوع از برنامه های رسانه ای را استفاده کند، محقق خواهد شد.